Skip to content

Libera Università di Bolzano

Didattica dell’avviamento alla lettura e alla scrittura

Semestre 1 · 13447 · Corso di laurea magistrale a ciclo unico in Scienze della Formazione primaria - sezione in lingua ladina · 8CFU · LLD


Ciara i singui modui dl curs.

Docenti: Sabine Hofer, René Pescoll, Irene Verra, Carla Willeit

Ore didattica frontale: 60
Ore di laboratorio: 40
Obbligo di frequenza: Coche udù dant dal regulamënt dla facultà.

Argomenti dell'insegnamento
Ciara i singui modui dl curs.

Modalità di insegnamento
Referac, laurs de grup, presentaziun de material didatich y de sostëgn, proietaziun de unités didatiches.

Obiettivi formativi
- I studënc conësc les fondamëntes dl sistem de scritöra y ortografia - I studënc ciafa la conescënza di modei atuai de elaboraziun dl lingaz scrit y de acuisiziun dl lingaz scrit - I studënc é bugn da apliché les metodes y la didatica dl lingaz scrit tl setur primar (ince por ci che reverda l'alfabetisaziun plurilinguala). - Ai conësc les fondamëntes dl imparé da scrí (cosciënza fonologica, svilup dl lessich, svilup general dl lingaz, svilup cognitif extra-linguistich) y les modalités de sostëgn - Ai conësc l'ezeologia y i sintoms dla dislessia y dles dificoltés ortografiches/de letöra - Ai conësc metodes por reconësce y promöie la cosciënza fonologica y é bogn da les apliché - Ai conësc metodes por reconësce y promöie le svilup dl lingaz scrit - Ai conësc metodes adatades por insigné la gramatica. Resultac y competënzes aspetades: Conescënza y comprenjiun - Conescënza dl sistem de scritöra dl ladin, todësch y talian a confrunt - Conescënza dl sistem fonologich dl ladin, todësch y talian y de conzec fonologics importanc che reverda le sistem de scritöra - Conescënza di prozesc cognitifs che vëgn tuc ite tl imparé le lingaz scrit - Conescënza di modei cognitifs por l'acuisiziun dl lingaz scrit - Conescënza y reflesciun sön les metodes didatiches dl lingaz scrit - Conescënza di fondamënc dl'acuisiziun dl lingaz scrit - Conescënza dles metodes didatiches por la scritöra, la letöra, la conescënza fonologica, l'ortografia, la comprenjiun dl lingaz - Conescënza dles prozedöres diagnostiches ti ciamps dla letöra, dla scritöra y dla conescënza fonologica y süa aplicaziun - Conescënza dles mosöres de sostëgn linguistich por la conescënza fonologica, l'acuisiziun dl lingaz scrit, l'ortografia y la comprenjiun dl lingaz tla scora primara y dla scolina - Conescënza dles metodes por l’alfabetisaziun plurilinguala Apliché le savëi y la comprenjiun - Apliché y refleté sura les competënzes spezifiches y i contignüs didatich-metodologics tratan les eserzitaziuns - Lié i contignüs cun l'esperiënza pratica (tl practicum) - Strategies de sostëgn por les dificoltés da imparé da lí y da scrí Valuté - Valuté criticamënter y adoré te na manira significativa les metodes didatiches - Refleté sön l’adoranza de prozedimënc de screening por valuté les fondamëntes dl'acuisiziun linguistica tla scolina - Refleté sön l’adoranza de metodes desvalies aladô dles capazités y i bojëgns individuai por l'acuisiziun de competënzes tl’alfabetisaziun - Refleté sön l'adoranza de metodes desvalies aladô dles capazités y i bojëgns individuai por l'acuisiziun dles capazités y i bojëgns - Refleté sön l'adoranza de metodes desvalies aladô dles capazités y i bojëgns individuai por l'acuisiziun de competënzes tl’alfabetisaziun. - Adoranza reflessiva di stromënc de sostëgn te deplü situaziuns de bojëgn y tl cheder dles poscibilités normatives tla scora primara - Reconësce i bojëgns desvalies di mituns y dles mitans por ci che reverda l'insegnamënt inclusif (desturbs dl imparé, desturbs spezifics dl aprendimënt, etc.) - Reconësce i bojëgns desvalies di mituns y dles mitans en previjiun de n plurilinguism esistënt. Comunicaziun - adoré la terminologia spezifica te n ambiënt profescional - da tó dezijiuns strategiches y les comuniché te na manira adatada ai scolari - iustifiché y comuniché les mosöres de sostëgn por l'acuisiziun dles competënzes de basa y dl lingaz scrit (pröm, secundo lingaz y lingaz forest). Strategies d'imparé - colié la conescënza academica di sistems de scritöra y fonologics y dles regoles gramaticales cun la conescënza di prozesc d'acuisiziun y dles metodes didatiches/diagnostiches.

Modalità d'esame
LEZIUNS: didatica dl imparé da lí y scrí y Aprofondimënt dl lingaz y dl'ortografia: Ejam a usc sön le contignü dles döes leziuns. LABORATORI: prosodia, fonetica y cosciënza fonologica (LAB) y Alfabetisaziun plurilinguala(LAB): Laur a ciasa: planificaziun scrita y reflesciun sön na unité didatica. (La data gnará anunziada sön OLE al mëteman dl semester).

Criteri di valutazione
Criters de valutaziun dl ejam a usc y di laurs a ciasa: - Interpretaziun avisa di contignüs - Completëza di contignüs cun na presentaziun linguistica coerënta y omogenea - Aprofondimënt y reflesciun - Tlerëza dl'argomentaziun - Conscidraziun dl sistem scolastich plurilingual ladin - Partezipaziun I resultac dl ejam a usc y di compic scric vëgn pesá aladô di credic ECTS di singui cursc y vá adöm tla valutaziun globala. Sce la valutaziun dl modul é negativa, gnará les perts valutades positivamënter impó cumpedades tl caje de n proscim tentatif de ejam. Al vëgn indere recordé che ince te chësc caje vëgn na valutaziun negativa cumpedada tl numer de tentatifs de ejam. Aladô dl regolamënt di ejams, trëi tentatifs zënza suzes comporta la sospenjiun por trëi sesciuns d'ejam (ciara ince l'art. 6, paragraf 4, dl regolamënt di ejams).

Bibliografia obbligatoria
  • Brinkmann, E. (a cura di) (2015). Rechtschreiben in der Diskussion: Schriftspracherwerb und Rechtschreibunterricht. Grundschulverband.
  • Ursula Bredel/ Nanna Fuhrhop/ Christina Noack Come i bambini imparano a leggere e scrivere. Francke Verlag
  • Schenk, Christa (2019): Imparare e insegnare a leggere e scrivere. Una didattica dell'acquisizione della lingua scritta. 11ª edizione riveduta.
  • Rubatscher, Claudia, Rubatscher, Veronica, e Departimënt Educazion y Cultura Ladina - Inovaziun y Consulënza, Bozen. Alfabetier : Materiale per l'alfabetizzazione multilingue (2018). Print.
  • Hofer, Sabine; Rubatscher, Veronica. Quaky : [jüc por le svilup dla cosciënza di sonns. Bolzano: Departimënt Educaziun y Cultura Ladina, 2014. stampa.
  • Videsott Ruth; Rubatscher Veronica; Valentin Daria. Junde! Bita y Cëch nes mostra... Liber de gramatica. Bu.press, 2018. stampa.


Bibliografia facoltativa
  • Cavagnoli, Stefania, e Passarella, Mirca. Educare Al Plurilinguismo : Riflessioni Didattiche, Pedagogiche E Linguistiche. Milano: Angeli, 2011. Lingua, Traduzione, Didattica.
  •  Erika Brinkmann, Nina Bode-Kirchhoff. ABC Lernlandschaft, vpm, 2019.
  •  Bernd Ganser; Karin Kobl. Wortarten - einfach märchenhaft, Auer Verlag, 2014
  • Anne Eicken, Mit Montessori die Rechtschreibung begreifen 2-4_Kreative Lernangebote zum richtigen Schreiben für jeden Schüler, Auer Verlag, 2015.
  • Franziska Püller. Oh, ora sono il re dell'ortografia! Sicher Rechtschreiben lernen mit Montessori-Pädagogik, Brigg Verlag, 2020.
  • Maria G. Lo Duca. Viaggio nella grammatica_Esplorazioni e percorsi per i bambini della scuola primaria. Carocci editore S.p.A., Roma, 2019.



Scarica come PDF

Obiettivi di sviluppo sostenibile
Questa attività didattica contribuisce al raggiungimento dei seguenti Obiettivi di Sviluppo sostenibile.

10 11

Modules

Semestre 1 · 13447A · Corso di laurea magistrale a ciclo unico in Scienze della Formazione primaria - sezione in lingua ladina · 2CFU · LLD

Module A — Didattica dell’avviamento alla lettura e alla scrittura

Ntan la lezions veniel tratedes la fundamëntes di sistems de scritura dl ladin, dl tudësch y dl talian. L ven jit ite sui modiei de elaborazion dla rujeneda scrita (scritura y letura) y sun si svilup dala nasciuda mpo. I studënc mpera co meter ndrova la metodiches didatiches tl nseniamënt dla rujeneda scrita. L analisa di fai juderà ai studënc a sustenì mo miëc l aprendimënt dl scrì y dl liejer. L'abiliteies arjontes dai studënc purterà a sustenì mutons senza y cun deficulteies tl aprendimënt dla rujeneda scrita.

Docenti: Irene Verra

Ore didattica frontale: 30
Ore di laboratorio: 0

Argomenti dell'insegnamento
- fundamëntes dl sistem de scritura dl ladin, dl tudësch y dl talian - modiei de elaborazion dla rujeneda scrita - modiei de acuisizion dla rujeneda scrita - manieres desferëntes de nseniamënt dla rujeneda scrita - fundamëntes tl svilup dla rujeneda scrita; cuscienza fonologica, pronunzia, lessich y gramatica, autra abiliteies conitives (sciche atenzion, memoria, abiliteies sensomotories) - desturbs dl aprendimënt dla letura y dla scritura; sënies dl/la mut/a cun n defizit - valutazions dl svilup dl scrì y dl liëjer, puscibiliteies de cumedura di fai y puscibiliteies de co sustenì l svilup dl mparé - aspec che raforza l pruzes dl'alfabetasazion - cunfront danter la maniera direta y ndireta dl liejer - promozion dl'abiliteies de letura te età prescolera y al scumenciamënt dla scola elementera (pustoms, silbes, paroles, frases, tesc, ponc, prezijion y sveltëza dla letura, automatisazion, cumprenscion dla letura)

Modalità di insegnamento
Lezions cun eserzizies ntegrei

Bibliografia obbligatoria
  • Ursula Bredel/ Nanna Fuhrhop/ Christina Noack Wie Kinder lesen und schreiben lernen. Francke Verlag
  • Schenk, Christa (2019): Lesen und Schreiben lernen und lehren. Eine Didaktik des Schriftspracherwerbs. 11. überarbeitete Auflage.
  • Rubatscher, Claudia, Rubatscher, Veronica, and Departimënt Educazion y Cultura Ladina - Inovaziun y Consulënza, Bozen. Alfabetier : Material für die Mehrsprachige Alphabetisierung (2018). Print.
  • Hofer, Sabine; Rubatscher, Veronica. Quaky : [jüc por le svilup dla cosciënza di sonns. Bozen: Departimënt Educaziun y Cultura Ladina, 2014. Print.
  • Videsott Ruth; Rubatscher Veronica; Valentin Daria. Junde! Bita y Cëch nes mostra... Liber de gramatica. Bu.press, 2018. Print.


Bibliografia facoltativa
  • Cavagnoli, Stefania, and Passarella, Mirca. Educare Al Plurilinguismo : Riflessioni Didattiche, Pedagogiche E Linguistiche. Milano: Angeli, 2011. Print. Lingua, Traduzione, Didattica.
  • Erika Brinkmann, Nina Bode-Kirchhoff. ABC Lernlandschaft, vpm, 2019.
  • Bernd Ganser; Karin Kobl. Wortarten – einfach märchenhaft, Auer Verlag, 2014
  • Anne Eicken, Mit Montessori die Rechtschreibung begreifen 2-4_Kreative Lernangebote zum richtigen Schreiben für jeden Schüler, Auer Verlag, 2015.
  • Franziska Püller. Hurra, jetzt bin ich Rechtschreibkönig! Sicher Rechtschreiben lernen mit Montessori-Pädagogik, Brigg Verlag, 2020.
  • Maria G. Lo Duca. Viaggio nella grammatica_Esplorazioni e percorsi per i bambini della scuola primaria. Carocci editore S.p.A., Roma, 2019.


Semestre 1 · 13447B · Corso di laurea magistrale a ciclo unico in Scienze della Formazione primaria - sezione in lingua ladina · 2CFU · LLD

Module B — Fonetica, fonologia e consapevolezza fonologica (lab.)

Le laboratore ô aprofondí l’elaboraziun fonologica (segmentala y prosòdica) y la cosciënza metalinguistica dla strotöra dl sonn tl’eté dla scolina y dla scora elementara. I studënc impara les metodes por diagnostiché y promöie la cosciënza di sonns.

Docenti: Sabine Hofer

Ore didattica frontale: 0
Ore di laboratorio: 20

Semestre 1 · 13447C · Corso di laurea magistrale a ciclo unico in Scienze della Formazione primaria - sezione in lingua ladina · 2CFU · LLD

Module C — Riflessione sulla lingua e conoscenze ortografiche

Les leziuns sura la "Reflesciun linguistica - ortografia" é na secuenza dl modul A: "Didatica dl imparé da lí y da scrí" y tól ite deplü aspec de döt le curs "Imparé da lí y da scrí". Al vëgn tut ete deplü ciamps che reverda l'acuisiziun dl lingaz scrit, dandadöt les conescënzes d'ortografia y les competënzes dla reflesciun linguistica. An se basëia sön stüdi scientifics fac sura fenomens linguistics y süa acuisiziun. Al vëgn ince conscidré metodes didatiches desvalies.

Docenti: Carla Willeit

Ore didattica frontale: 30
Ore di laboratorio: 0

Semestre 1 · 13447D · Corso di laurea magistrale a ciclo unico in Scienze della Formazione primaria - sezione in lingua ladina · 2CFU · LLD

Module D — Alfabetizzazione (multilingue) (lab.)

Le laboratore vá do ala leziun “didatica dl imparé da lí y scrí” y se dá jö en particolar cun l'aprendimënt de deplü sistems ortografics tl medemo tëmp y te n contest plurilingual. Al vëgn presenté en particolar metodes y materiai por l'alfabetisaziun plurilingual.

Docenti: René Pescoll

Ore didattica frontale: 0
Ore di laboratorio: 20

Richiesta info